Genelde kayak turuna çıkmadan 1-2 gün önce rota netleştirilir ve son hava tahminlerine göz atılır. Ardından rota uzunluğu ve olası hava tahminlerinin yer aldığı bir paylaşım yapılır. Katılımcılar bu bilgiler ışığında katılım gösterirler ve hazırlıklarını yaparlar. Örneğin; Rota: Beykoz-Keçilik, Buluşma: 08.30, Hava: 10-14°C, Rüzgar: 3-4 bofor / kuzeydoğu. Bu sayede gerekli kıyafetler, yiyecek-içecekler netleştirilir. Knot ile ilgili bir yazı yayınlamıştım. Bu yazıda da örnekte de yer bulmuş olan bofor (beaufort) ölçeğinden bahsedeceğim.
Ancak, öncesinde belirtmek istediğim küçük bir not daha var. Hareket halindeki bir hava kütlesi, yere sürtündüğü noktada yavaşlar ve bu nedenle yüzeye yakın kesimlerde rüzgar daha güçsüzdür. Bu nedenle rüzgarın hızı yerden 10 metre yüksekte ölçülür. Fakat, deniz yüzeyi yere oranla daha düzgün olduğu için denizlerin üzerinde rüzgar hızı karalardaki gibi yüksekliğe bağlı olarak değişkenlik göstermez. Değişiklik, yani rüzgar hızının yükseklikle birlikte artması, yerden yaklaşık 500 metre yükseğe kadar sürmektedir.
Beaufort (Bofor) Ölçeği Nedir?
Bofor skalası, beaufort ölçeği olarak da bilinir. Kimi kaynaklarda bofor yerine “kuvvet” ifadesinin de kullanıldığı görülmektedir. Rüzgarların şiddetini tahmin etmekte / belirtmekte kullanılır. Bu ölçeği İngiliz Amiral Sir Francis Beaufort savaş gemilerinde kullanılması amacıyla geliştirmiştir. Knots aralıklarına karşılık gelir.
Bofor skalasının rüzgar hızını ölçebilen anemometrelerin (yelölçer) geliştirilmesiyle birlikte önemini yitirdiği söylenebilir. Anemometrelerin olmadığı dönemlerde görsel verilere dayanarak hız ve kuvvet değerlendirmesi yapmayı sağlayan befor skalası hava tahminciler ve gemiciler tarafından hala bilinmekte ve deniz raporlarında sıklık kullanılmaktadır.
Bofor ölçeğinde bir örnek karşılaştırma yapmak gerekirse;
5 knots = 2 bofor (hafif rüzgar) iken, 30 knots = 7 bofor (fırtınamsı rüzgar) olarak ifade edilecektir.
Karşılaştırma için knot nedir başlıklı yazıda paylaştığım değerler şöyleydi;
1 knot = 1 deniz mili/saat (nm/h) = 1.852 km/saat (km/h) ≈ 1.151 mph’dir.
Aşağıda T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından paylaşılan, bofor ölçeğinde knot karşılıklarının ve gözlemlenebilecek durumların yer aldığı bir özet tabloyu iletiyorum.
| Bofor | Rüzgarın Tanımı | Açık ve Düz Alanda 10 Metre Yükseklikleki Tanımlanmış Rüzgar Hız Sınırları | Rüzgarın Yaptığı Etki | Yaklaşık (takribi) Dalga Yüksekliği | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Knot | m/sn | Km/h | mph | Karada | Denizde | Kıyıda | m | Ft | ||
| 0 | Sakin (calm) | 1 | 0-0.2 | 1 | 1 | Duman dikine yükselir. | Deniz çarşaf gibi düzdür. | Sakin. | – | – |
| 1 | Esinti (light air) | 1-3 | 0.3-1.5 | 1-5 | 1-3 | Rüzgarın yönü dumanın sürüklenmesinden belli olur. | Deniz yüzeyi buruşmaya başlar. Az belirgin, köpüksüz, çok küçük dalgacıklar görülür. | Balıkçı tekneleri hafif sallanır. | 0.1 | 1/4 |
| 2 | Hafif rüzgar (light breeze) | 4-6 | 1.6-3.3 | 6-11 | 4-7 | Denzi yüzeyi tamamen buruşmuştur. Rüzgar insan teninde hissedilir ve ağaçların yaprakları titreşir. Rüzgar gülü dönmeye başlar. | Küçük dalgacıklar kısa ve belirgindir. Dalga tepeleri düzgündür. | Rüzgar teknelerin yelkenlerini doldurur ve 1-2 knot(s) hızla hareket ettirebilir. | 0.2 (0.3) | 1/2 (1) |
| 3 | Tatlı rüzgar (gentle breeze) | 7-10 | 3.4-5.4 | 12-19 | 8-12 | Rüzgar ince ağaç dallarını ve yaprakları devamlı hareket ettir. Bayraklar hafif dalgalanır. | Dalgacıklar birleşir, dalgaların tepeleri kırılmaya başlar ve köpüklenir. | Yelkenliler yaklaşık 3.4 knots hızla ve yanyana yatarak hareket edebilirler. | 0.6 (1) | 2 (3) |
| 4 | Orta rüzgar / mutedil (moderate breeze) | 11-16 | 5.5-7.9 | 20-28 | 13-18 | Rüzgar toz ve kağıt parçacıklarını uçurmaya başlar. Ağaç dalları savrulur. Dalgaların uçları beyazlaşır. | Küçük dalgalar genişlemeye başlar. Köpükler yoğunlaşır. | Yelkenliler için en iyi rüzgardır. Yelkenlilerin tüm yelkenleri şişer ve yelkenler iyice yana yatarlar. | 1 (1.5) | 3.5 (5) |
| 5 | Sert rüzgar / fırışka (fresh breeze) | 17-21 | 8-10.7 | 29-38 | 19-24 | Yapraklı küçük ağaçlar savrulmaya başlar, iç sularda tepeli dalgacıklar gözlenir. | Orta dalgalar daha belirgin bir şekilde gelişir ve hafif serpintilere rastlanabilir. | Yelkenliler yelkenlerini azaltırlar. | 2 (2.5) | 6 (8.5) |
| 6 | Kuvvetli rüzgar (strong breeze) | 22-27 | 10.8-13.8 | 39-49 | 25-31 | Büyük dalgalar sallanır, elektrik-telefon telleri ıslık seslerine benzer sesler oluşmasına neden olur, şemsiye taşımak zorlaşır. | Büyük dalgalar oluşmaya başlar, dalga tepelerinin köpükleri etrafı kaplar, serpintiler oluşmaya başlar. | Yelkenliler yelkenlerini kapatırlar. Ana yelken iki yerden boğdurulur. | 3 (4) | 9.5 (13) |
| 7 | Fırtınamsı sert rüzgar (near gale) | 28-33 | 13.9-17.1 | 50-61 | 32-38 | Büyük ağaçlar savrulmaya başlar. Rüzgara karşı yürümek güçleşir. | Deniz kabarmaya başlar, kırılan dalgaların köpükleri rüzgar yönü boyunca savrulur. | Yelkenliler limanda kalırlar, denizde olanlar faça edip beklerler. Rüzgar halatlarda çarmıl ve istralyalarda ıslık çalar. | 4 (5.5) | 13.5 (19) |
| 8 | Fırtına (gale) | 34-40 | 17.2-20.7 | 62-74 | 39-46 | Rüzgar filizleri kırar ve rüzgara karşı yürümek oldukça zor bir hale gelir. | Oldukça yüksek dalgalar gözlenir, galgaların tepelerinin kenarları rüzgar tarafından kırılır, köpükler rüzgar yönü boyunca savrulur. | Yakında olan tekneler limana çekilir. Büyük gemiler yalpaya düşer, güvertede çok zor yürünür. | 5.5 (7.5) | 18 (25) |
| 9 | Kuvvetli fırtına (strong gale) | 41-47 | 20.8-24.4 | 75-88 | 47-54 | Zayıf yapılı binalarda hasarlar gözlenir, bacalar yıkılır, kiremitler uçar. | Yüksek dalgalar, serpinti ve köpükler rüzgar yönü boyunca yoğun bir hat oluşturur. Dalga tepeleri devrilmeye ve yuvarlanmaya başlar, serpinti görüş mesafesini daraltır. | Gemilerin yalpası büyür, bordoya çarpan sular güverteye çıkar. | 7 (10) | 23 (32) |
| 10 | Tam fırtına (storm) | 48-55 | 24.5-28.4 | 89-102 | 55-63 | Ağaçların kökleri topraktan ayrılmaya başlar, binalarda önemli hasarlar oluşmaya başlar. | Uzun sorguçlu çok yüksek dalgalar oluşur, köpük ve serpintiler rüzgar yönü boyunca yoğun bir şekilde savrulur, deniz yükselmete / kabarmaya başlar ve genellikle beyaz bir renk alır, görüş mesafesi daralır. | Ağır tonajlı gemiler denizler içinde büyük yalpalar yapar. | 9 (12) | 29 (41) |
| 11 | Çok şiddetli fırtına (violent storm) | 56-63 | 28.5-32.6 | 103-117 | 64-72 | Rüzgar geniş çaplı hasar meydana getirir. | Oldukça yüksek dalgalar gözlenir, köpük ve serpintiden dolayı deniz üstü beyaz bir renge bürünür, dalga tepelerinin her tarafı köpük kaplar, görüş mesafesi oldukça azalır ve hatta küçük ve orta büyüklükteki gemiler dalgaların arasında görülemeyebilir. | Büyük gemiler bile zorlukla mücade eder. | 11.5 (16) | 37 (52) |
| 12 | Kasırga / Orkan (Harikeyn / Hurricane) | 64 ve üzeri | 32.7 ve üzeri | 118 ve üzeri | 73 ve üzeri | Büyük ve kritik tahribat oluşur. | Gökyüzü köpük ve serpinti ile kaplanır, deniz tamamen beyaz bir renk alır, görüş mesafesi en düşük seviyededir. | Denizlerde büyük zararlara yol açarl | 14 < | 45 < |
Son olarak, açık denizde gözlemlenen 10 bofor gücünde (48-55 knots) bir rüzgarın etkisi şu örnek video ile paylaşmak istiyorum.