Zaman kendimi bildim bileli takıntılı olduğum bir konu. Günlük yaşantıya etkileri, insan psikolojisiyle ilişkisi, kent yaşantısının merkezine konuşlanmış oluşu… Vaz geçilmez sanılan, çok önemli olduğu var sayılan uzaysal boyutu olmayan bir süreklilik; zaman. Özellikle doğa yürüyüşlerinde saatler değil güneşin ve ayın konumunu, durumunu baz almak her zaman daha çok ilgimi çekmiştir. Türkiye’de yaşayan herkesin malumu, 30 Ekim 2016 Pazar günü saat 04.00 itibariyle, saatlerin bir saat geri alınması yürürlükten kaldırıldı. Bu uygulamanın doğruluğu bir yana, uygulamanın yanlış bir şekilde hayata geçirilmesi oldukça tepki çekti elbette ve hala güncelliğini de korumakta. Peki, zaman konusunda ne kadar farkındalığımız mevcut? Başka alternatifler yok mu? Elbette var. İşte bu yazıda, benim de hayatımda uyguladığım Dünya Saati‘nden bahsedeceğim.
Dünya Saati (UTC) Nedir?
Dünya Saati‘ni, boylamlar arası zaman farklılıklarının tamamen kaldırıldığı, tüm ülkelerde aynı zaman ifadesinin geçerli olduğu, Dünya’yı tek bir saat dilimi olarak görmemizi sağlayan, teknik adıyla Eş Güdümlü Evrensel Zaman veya Koordineli Evrensel Zaman (UTC) olarak ifade edebileceğimiz bir medeni ve bilimsel zaman olarak ifade edebiliriz.
Şöyle düşünün, Türkiye’de saat 12.00 iken, Avrupa ve ABD ülkelerinde de saat 12.00. Bu arada, Fransızca Temps Universel Coordonné (TUC) ve İngilizce Coordinated Universal Time (CUT) olarak ifade edilen Dünya Saati, her iki dil ifadesinde ortak bir mutabakat sağlanamadığı için, hiçbir dilde karşılığı olmayan UTC kısaltmasıyla ifade edilmekte.
Havacılıkta ve denizcilikte sıklıkla kullanılan UTC’yi ayrıca Zulu Time olarak da duymuş olabilirsiniz. Greenwich Merkez Zamanı (GMT) merkezli olan, 0° Greenwich meridyenini merkez kabul eden UTC’de farklılıklar yerel yönetmelikler ile belirlenir ve fark saatlik katlar ile verilir. Hatta, bazı durumlarda yarım saatlik katlar bile kullanılabilmektedir. Bu arada, karışıklık olmaması adına açıklamakta fayda var, GMT zaman bölgelerini, UTC ise zaman standardını ifade eder.
Örneğin;
- London (Birleşik Krallık) UTC + 0
- Paris (Fransa) UTC +1
- Ankara (Türkiye) UTC +2
- Teheran (İran) UTC +3.30
- Moscow (Rusya) UTC + 4
- Delhi (Hindistan) UTC + 5.30
UTC Nasıl Hesaplanmaktadır?
UTC, atomik olarak hesaplanmakta. Bu hesaplamalar ülke ve kıta bazında da sunulmakta. Güneş zamanına göre hesaplanan GMT ile arasında çok küçük farklılıklar olsa da, bu farklılıklar gündelik kullanımda göz ardı edilebilmekte. Yerel zamana bakıldığında, Türkiye ile UTC arasında 3 saat fark (Türkiye saati UTC saatinden 3 saat ileridir) bulunmakta.
Peki, Neden UTC Kullanıyorum?
Açıkçası, araştırmalar gösteriyor ki Dünya’yı Güneş’in anlık konumuna göre saatlere bölmek çok da etkili sonuçlar doğurmamakta. Buna ek olarak, 24 saatlik dilim aslında bir çok saçma duruma da neden olabilmekte. Örneğin, bu mantıkla Dünya’nın 24 zaman dilimi olmalı, değil mi? Ancak, tam 39 zaman dilimi oluşuyor ve bu dilimlerden bazıları birbirinin içerisinden geçerken, bazıları üst üste denk geliyor. Bazı dilimler yerel coğrafyaya bağlı olarak değişim gösterebiliyor, bazıları gerçekte olandan 30-45 dakika arası farklı bir zamanı gösterebiliyor. Örneğin, 2016 saat düzenlemesiyle birlikte, Türkiye ilişkisi bulunmayan bir zaman dilimini baz almış durumda. Tüm bunlar objektif bir şekilde değerlendirildiğinde mantıklı ve işlevsel olan UTC sistemini benimsemek gibi görünüyor. Çünkü, günümüzde ekonomiden bilgisayar sistemlerine ve ulaşımdan ülkeler arası antlaşmaların detaylarına kadar bir çok alanda UTC çok zamandır kullanılmaya başlandı bile. Dolayısıyla, gelecekte muhtemel bir şekilde yaygınlaşacağı ön görülen bu sisteme ne kadar erken adapte olursanız geçiş döneminde (tabi, eğer öngörü gerçekleşirse, diğer durumda ne kaybedebilirsiniz ki?) o kadar az sorun yaşarsınız. Tüm bu yorumlar ışığında bir kaç düzenlemeyle birlikte sorun yaşamaksızın UTC’yi kendi hayatımda bir zaman dilimi olarak uygulamaya geçirdim. Farkındalık oluşturmak adına, faaliyetlerde de paylaştığım bilgileri bu zaman dilimi üzerinden belirtiyor olacağım.