Bir çok mecrada farklı içeriklerde yazılar yayınlamaya özen gösteriyorum. Yemek.com bu sitelerden biri, dil ve içerik olarak biribirinden farklı iki farklı hesabım bulunan sitede 2014 yılında paylaştığım Ağzının Tadını Bilen Vegan ve Vejetaryenler İçin İstanbul’daki En İyi Falafelciler listesiyle ilgili bu süreç içerisinde bir çok değişiklik meydana geldi.Geçen 2 yıldan fazla sürede kimi yeni mekanlar açıldı, kimileri de kapandı, kimileri de tariflerini/menülerini değiştirdi… Planlanan içerikler arasında yer alan Falafel tarifi de madem sırada, falafel yiyebileceğiniz mekanlardan oluşan yeni bir listenin de faydalı olacağını düşündüm. İsterseniz tarifi uygular kendi falafelinizi hazırlar, isterseniz size en yakın leziz falafel satan mekanlardan birine uğrar ya da sipariş verirsiniz. Karar ve zaman sizin.

Falafel Nedir? Ne İçerir?

Orta Doğu kaynaklı diyebileceğimiz genellikle pita (pitta, Arap ekmeği, Lübnan ekmeği veya Suriye ekmeği olarak da bilinir) içerisinde sunulan falafel ülke ve satıldığı mekana göre farklı içeriklerle hazırlanabilmekte ve sunumunda da yine farklı sebze ve baharatlarla zenginleştirilebilmekte. Yöresel olarak Lübnan Mutfağı falafelin esas sunum ve lezzetinin daha net göstergesi olarak nitelendirilebilse de tarihsel süreç biraz karışık.

Bazı kaynaklarda falafelin geçmişi Mısır’a kadar uzanır. Ancak, baskın kaynaklarda adı geçen ülkeler zaman içerisinde lobi faaliyetleriyle bu süreci biraz daha kendi taraflarına doğru çekmeyi başarmışlardır. Hindistan ve İsrail’in de falafelde hak iddia etmesi, hatta İsrail’in bu süreci biraz daha ilerletmesiyle kendi mutfağına dahil ettiği falafeli ufak farklılıklarla Yemen Cumhuriyeti, Lübnan Cumhuriyeti’nde de görmek mümkün. Bu ülke farklılıkları zaman içerisinde falafelin içeriğinde de bir takım değişiklikler meydana gelmesine, sunumların farklılaşmasına neden olmuş elbette.

Yapımında çoğunlukla bakla kurusu tercih edilen falafel ülkemizde nohut köftesi olarak da nitelendirilebilecek düzeyde nohut içermekte. Nohut/bakla kurusu dışında maydanoz, kuru soğan, sarımsak ve baharatlarla hazırlanan falafel sunumda da turşu ve domatesle de zenginleştirilmekte. Ayrıca, yine yöresel olarak tahin ve hummusun sos olarak kullanımına yaygın bir şekilde rastlanmakta. Özellikle Lübnan mutfağında, falafel, hummus ve tahin sos dışında tabbule, ful ve muhammara da sıklıkla falafel ile birlikte ikram edilmekte.

Sadece falafel satışı üzerine hizmet veren mekanların dışında menülerine farklı sunumlar altında ve menülerde falafele yer veren mekanların da sayısı oldukça fazla. Daha çok street food/fast-food bir yiyecek olarak nitelendirebileceğimiz falafel, lavaş ve pita içerisinde sunum yapan mekanların dışında ayrı olarak porsiyonda, ara sıcak, salata ve ana yemek olarak zenginleştirilmiş bir şekilde de değerlendirilebilmekte. Ayrıca, bazı markalar dondurulmuş olarak da falafel satışına başladılar. Bir dipnot, genelde dondurulmuş falafeller kızarmak için normalden çok daha fazla sıvı yağa ihtiyaç duyuyor. Ek olarak, falafel pakedini dondurucudan çıkardığınızda kullanmadan tekrar dondurucuya koyacağınız falafeller dağılmaya ve besin değerlerini kaybetmeye başlıyorlar.

Hummus Nedir?

Houmous ve humus olarak da bilinen, Arapça’da nohut olarak bilinen, tahine zeytinyağı, limon suyu, sarımsak, tuz, kimyon ve bir miktar kırmızı biber eklenerek yapılan bir Ortadoğu mezesidir.

Muhammara Nedir?

Ekmek üstüne sürülerek ya da kebaplara, barbekü etlere, balıklara sos olarak dökülerek tüketilen, yerel mutfağımızda “Acuka” olarak isimlendirdiğimiz Doğu ve Ortadoğu’da “Muhammara” olarak bilinen, çoğunlukla taze veya kurutulmuş biber, öğütülmüş ceviz, öğütülmüş ekmek ve zeytinyağı ile hazırlanan meze.

Tabbule Nedir?

İnce kıyılmış maydonoz, domates, taze nane, yeşil soğan, limon ince bulgurla karılarak hazırlanan bir tür salata. Orta doğu’da öğün aralarında da sıklıkla tercih edilmekte.

Ful Nedir?

Haşlanmış iç bakla, haşlanmış nohut, limon suyu ve tuz ile hazırlanan Orta doğu’da kahvaltı sofrasında “ful” diye anılan bakla ezmesi. Yanında çay ve süt içilerek de tüketilmekte.

Pita Nedir?

Pita (pitta) Arap ekmeği, Lübnan ekmeği veya Suriye ekmeği olarak da bilinmekte. Rumca ve lazcada ekmek, Arnavutça’daysa börek anlamına gelen pita çoğunlukla ufak pide şeklinde sunulmakta. “Hindu” yemek kültürünün başlıca besinlerinden biri olan pita dönerciler tarafından da gobit olarak isimlendirilmekte.

Fettuş Nedir?

Fattoush, fetuş, fatuş, fattuş, fattouche olarak da isimlendirilen, kızartılmış veya fırınlanmış pita ekmeğine ek olarak çoğunlukla kıyılmış semizotu, turp, domates, marul, soğan, sumak, nane, tuz, zeytin yağı, limon suyu ve maydanoz katılarak hazırlanan salata türü.

İstanbul’da Falafel Nerede Yenir? En İyi Falafel Mekanları Nerelerdedir?

Çoğunlukla vegan/vejetaryen köftesi olarak nitelendirilen bu yiyecek özellikle 2012-2015 yıllarının popüler yiyecekleri arasındaydı. Ardı ardına açılan falafel mekanları, zincir markalar sayesinde farklı şekillerde ve içeriklerde menülerde yer bulan falafel popüler döneminin ardından şimdilerde bir kaç markanın kendi tarifleriyle ve sunumlarıyla satılmakta. Hala bilinirlik açısından önemli bir yoğunluğa ulaşamadığını düşündüğüm falafel bence kısa zamanda hazırlanabilmesi, doyuruculuğu ve sağlıklı olması nedeniyle street food listesinde önemli bir seçenek.

Aşağıda, yoğunluktan, yorgunluktan dolayı yemek yapamayacağınıza karar verdiğiniz zamanlarda imdadınıza koşacak, kendi kişisel nedenlerim (lezzet, yakınlık, kişisel deneyim vs.) dahilinde listemi iletiyorum. Listede eksik olan, lezzet ve müşteri memnuniyeti adına tavsiye edebileceğiniz mekanlar olursa yorum olarak paylaşırsanız mümkün olan en kısa zamanda yazıya dahil etmek isterim. Yemek.com yazısından bu yana söz konusu olan gelişmeler ise şöyle:

• Just Falafel, Türkiye pazarına hızlı bir giriş yaptı ve özellikle 2014 yılında ardı ardına açtığı şubeleriyle adından sıklıkla söz ettirdi. Ancak, geçen 1 yıllık süreç içerisinde istediğini bulamayan marka çok geçmeden Beşiktaş ve Ortaköy’deki şubelerini kapatıp Türkiye pazarından çekildi.
• Tahin, Hisarüstü sonrasında Karaköy ve Kadıköy’de şubeler açtı. Oldukça başarılı menü ve paket servisiyle tercih edilebilir seçenekler arasında yer alıyor.
• Beyoğlu, Kurabiye Sokak’daki Parsifal Restaurant kapanan mekanlardan biri oldu.
• Kikero elde ettiği başarıyla birlikte Kalata Kulesi karşısına, Serdar-ı Ekrem Caddesi üzerine taşındı. Kendilerine sıklıkla etkinliklerdeki standlarında denk gelebilirsiniz.
• Upper West Side, Cevahir AVM’nin yemek katında yer alan fast-food markası seçenekler arasına girdi. Dondurulmuş falafel satışı da yapan markanın ürünlerini aynı zamanda pişirilmeye hazır sebze köftesi olarak Metro’larda da satılmakta.

Elbette menüsünde falafel sunan bir çok yeni restoranda olmadı değil. Ancak, lezzet ve sunuş olarak pek tatmin edici olduklarını düşünmüyorum. Kendi tercih ettiğim, önerdiğim mekanlar ve markaları listede paylaşmanın daha uygun olacağını düşünüyorum. Falafel listesinin yanı sıra Patatesi İyi Olan Mekanlar listesine de göz atabilirsiniz. Şimdiden afiyet olsun.

Tahin (Hisarüstü/Sarıyer, Kemankeş/Karaköy & Moda/Kadıköy)

Menüde falafel salatası (4 adet falafel), falafel dürüm, ayrı porsiyon halinde 6 parça ve Lübnan vegan menü (6 adet) olarak yer alan falafel, Tahin’in tabbule, fattuş gibi zengin yan seçenekleriyle benim için listenin ilk sırasında yer alıyor. Özellikle, öğle aralarında iş yoğunluğuna bağlı olarak menüden yana tercih hakkımı kullandığım falafel, Karaköy’de mekan çıkışında, yürüyüş arasında dürüm olarak da değerlendirilebilir. Yolunuz Kadıköy ya da Hisarüstü şubelerine yakınsa, kesinlikle porsiyonla birlikte yanında sunulan sos ve salatalarla yemenizi önereceğim. Çalışanların oldukça ilgili olduğu Tahin, ilk listeden bu yana lezzetini korumayı başaran markalar arasında yer alıyor.

Falafel House (Beyoğlu)

Şehit Muhtar Caddesi, Talimhane‘de, 19/A numaralı binada bulunan Falafel House sokakta kocaman tabelasıyla sizi karşılıyor. Dışarıda, Gezi Parkı’na karşı da oturabileceğiniz mekanın menüsünde falafel ve falafele eşlik edecek diğer atıştırmalıklar bir çok alternatif barındırıyor. Falafel dürüm ve 6 adet falafelden oluşan porsiyona ek, menü olarak tercih edebileceğiniz falafel, yanında humus da dahil birçok seçenekle sunuluyor. Lezzeti yerinde ve seçenekleri bol mekan paket serviste gerçekleştiriyor.

Kahve 6 (Cihangir)

Marmara Permakültür bağları olan mekan hem leziz menü içeriğine hem de çevre duyarlılığına sahip olmasıyla benim için özel bir yere sahip. Mekanda yediğiniz yemeklerin organik tarım sonucunda üretilmiş olduğunu bilmeniz, ödediğiniz hesabın bir kısmının Elim Sende Derneği‘ne aktarılması… şahane şeyler. Ana yemekler içerisinde yer alan falafeli ayrıca dürüm olarak da sipariş verebilirsiniz. Oldukça hoş bir iç mekana sahip Kahve 6 listenin ilk 3 sırasında yer alan önceliklerimden biri.

Upper West Side Falafel (Şişli)

Cevahir AVM’nin yemek katında bulunan Upper West Side, Dürüm, pita, salata ve 6’lı ayrı olarak menüde yer alıyor. Ayrıca, markanın şubelerinden satın alınabilen dondurulmuş paketler Metro şubelerinde de artık bulunabiliyor. Pişirmeye hazır olarak satılan dondurulmuş falafelleri de evinizde tercih edebilirsiniz. Lezzet olarak çalışanlara bağlı değişiklikler söz konusu olabiliyor. Oldukça sık çalışan değişikliği olduğunu da göz önünde bulundurursak, zamana ve yoğunluğa bağlı olarak tercih edilebilir. Genelde Cevahir civarında olduğum ve çok zamanım olmadığı durumlarda tercih ettiğim Upper West Side’in dondurulmuş paketlerini bir kaç defa satın aldım. Ancak, dondurucudan çıkardığınızda yumuşayan tüm falafeller zamanla dağılmaya başlıyorlar ve lezzet değişikliğine uğruyor. Pişerken normalden daha fazla yağa ihtiyaç duyması nedeniyle gün içerisinde tüketilecek şekilde değerlendirebilirsiniz.

Kikero (Galata)

İlk kurulduğu zamandan taşındığı Galata Kulesi’nin karşısındaki yeni yerine ve hatta stand açtığı etkinliklere bir çok zamanda ve mekanda sipariş etme imkanı bulduğum Kikero değişkenlik gösteren kalite çizgisi ve düşüş gözlemlediğim lezzetiyle geçen zaman içerisinde benim için listemin son sırasına kadar kadar geriledi. Özellikle etkinliklerde açtıkları standlarda fiyat/performans konusundaki düşüşleri nedeniyle siparişlerimi seyrekleştirmiştim. Tavsiyem, mümkün olduğu kadar mekanı ziyaret edip falafel seçeneklerini orada değerlendirmeniz yönünde.

Bonus: Rulo Ezberbozan Lezzetler (Kadıköy)

Rulo‘da lezzet anlamında hızlı bir düşüş sergileyen mekanlar arasında. Özellikle gittiğiniz saate bağlı olarak soğumuş ve tadını kaybetmiş falafeller yemek durumunda kalabiliyorsunuz. Bu nedenle, tavsiyem çok aç olmadığınız bir zamanda, taze pişirilmiş falafellere denk gelip denemeniz. Diğer mekanlardan farklı olarak, Rulo’da dürüm içerisindeki falafellerin yanına açık büfe içerisinden istediğiniz seçenekleri ve sosları dahil edebiliyorsunuz.