Soda, Maden Suyu ve Gazoz başlıklı yazıda gazoza ve diğer gazlı içeceklere dair bir kaç ön bilgi paylaştım. Yazıya dair kısa bir özet yapmak gerekirse, gazoz Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği‘ne göre, sodayı saymazsak, “karbondioksit ile gazlandırılmış olan meyveli, aromalı, kola, tonik gibi içecekler” olarak ifade edilen gazlı içeceklerden biri ve şu 3 sınıf içerisinde değerlendiriliyor ve meşrubat olarak da genel bir isim altında nitelendirilebiliyor.
- Sade Gazoz
- Meyveli Gazoz
- Kolalı İçecekler
Cumhuriyet döneminde ise gazoz üretimine başlangıç olarak 1930 yılı başlangıç alınmaktadır.
Türkiye’de Gazozlu İçecekler
Türkiye’de meşrubatın üretimi ve yaygınlaşmasına dair çok bir bilgi olmasa da ilk üretim tarihiyle ilgili kesin bir bilgi bulamasam da bulduklarım ışığında Sultan II. Abdülhamit döneminde bazı gayrimüslimlerin İstanbul’da açtıkları gazozhane (meşrubat fabrikası) ile sürecin başladığını söylenebilir. Cumhuriyet döneminde ise gazoz üretimine başlangıç olarak 1930 yılı başlangıç alınmaktadır. O dönemlerin gazoz markaları Ankara, Olimpos, Çamlıca iken geçen yılların ve gazoz tadının damaklara yerleşmesi ile birlikte 1993 yılında Nilüfer ve Uludağ markaları adı piyasada boy göstermeye başlamıştır.
İlk dönemleri ifade ederken, elbette yüksek üretim kapasitesi ve aroma çeşitlilikten bahsetmek oldukça güç. İlkel yöntemlerle, sınırlı araştırma geliştirme faaliyetleri içerisinde yapılan üretimde şeker şurubunun bir keçe torbaya maşrapala dökülerek süzüldüğü ve böylelikle filtre edilip bir cezve ile şişelere tek tek doldurulduğu bir dönemde zaten çok fazla da çeşitlilik beklememek gerekiyor. Bu arada son bir not daha, şurubun eritildiği kazanın da eski bir İngiliz küveti olduğu da söylentiler arasında.
İlk Üretimler
İstanbul, Kocataş Memba Suyu tesisinde Cool Kola Koka ismiyle ilk yerli meşrubatın üretilmesi ile Avrupa seviyesinde üretimin de ilk adımları atılıyor. Ancak, karamel teknoloji konusundaki gelişmeler daha yerli üretime entegre edilmediğin yerli gazoz içenlerin dudaklarında iz kalıyor. Zaman içerisinde Nur Kola, Katibim Kola üretilmeye başlanıyor. 1960’lı yılların başında Fruko Tamek‘in üretildiği tesisler Türkiye’nin en modern fabrikası halie geliyor. 1964 Ağustos’unda Pepsi Cola ve hemen ardından, iki ay daha geçmeden Coca Cola üretilmeye başlanıyor. Şu anda, milyonlarca şişe gazlı ve gazsız içecek en yüksek teknolojilerle üretilip zevkle tüketiliyor.
Ağustos ayında en yüksek seviyede tüketim gösteren gazlı içecekler IPSOS verilerine göre, son 12 (2015) ayda 116 milyon litreye üretime karşın 114 milyon lira harcama gerçekleştiriyor. Türkiye’deki hanelerin yüzde 60’ının gazoz satın aldığı, ortalama 2.5 ayda bir gerçekleştirilen alışveriştlerde ortalama 2 litre civarında gazoz alığı ve tüketim miktarındaki artışın genel soğuk içecek pazarı ile aynı trendi gösterdiği konu ile ilgili diğer bilgiler.
Alfabetik Sıraya Göre Yerli Gazozlar
Adını duyduğum gazozların bir listesini alfabetik olarak aşağıda paylaşıyorum. Aralarından içtiklerimi de ayrıca notlarımla birlikte belirttim. Bir alt listede de gittiğim ülkelerde denediğim gazozlar ile ilgili notlara yer verdim. Sizin de önerilerinizi yorum olarak bekliyorum. Yorumun yanında ayrıca bir şişe gazoz göndermek isteyen olanları iletişim sayfasına alabilirim.
Aksel
Üretim Yeri: Zonguldak
Aldağ
Üretim Yeri: Kocaeli
Ankara Gazozu
Üretim Yeri: Mersin
Adından farklı olarak Hasan Naycı Mersin Gazozu olarak da geçen ve Mersin’de üretilen, muz ve çilek aromalı Ankara Gazozu tadının yanında kokusu ile de oldukça başarılı. Alt ve üst bölümlerinde farklı dokular barındıran şişesi, diğer bir çok gazozdan farklı olarak tercih ettiği mavi renk ile de ayırt edilen gazoz kesinlikle önerdiğim gazozlar arasında yer almakta.
Avşar
Üretim Yeri: Kocaeli
Bade Gazoz
Üretim Yeri: Adana
Adana üretimli gazozlardan biri olan Bade Gazoz bir kaç diğer gazoz markası gibi mavi renk ile öne çıkmakta. Dokusal olarak farklı bir tasarıma sahip Bade, doğala özdeş muz, frambuaz ve limon aromaları barındırmakta.
Bağlar Gazoz
Üretim Yeri: Safranbolu
1936 yılından beri piyasada olan en eski gazozlardan biri olan Bağlar Gazoz, Pancar şekerinin kullanıldığı, sadece limon aroması ile sunuluyor. Bağlar Gazozu gaz/lezzet dengesi olarak da oldukça etkileyici bir farkla diğer gazozlardan ayrılıyor.
Balsa Gazoz
Üretim Yeri: Balıkesir
1971 yılından beri üretilen Balsa Gazoz, frambuaz aroması, dokular ile bezenmiş şişesi, yapay tatlandırıcı ve glikoz şurubu içermeyen içeriği ile sunulmakta. İçimde meyve aromasının biraz isli olması dolayısı ile pek tercih etmediğim markalar arasında yer almakta.
Benda Gazoz
Üretim Yeri: Isparta
Oldukça sade ancak sadeliği ile farklılaşmış gazoz markalarından biri olan Benda Gazoz, doğal limon ve frambuaz aromasının yanında 100% doğal şeker içeriği ile sunulmakta.
Beşkaza Fethiye Gazozu
Üretim Yeri: Muğla
Beşkaza Fethiye Frambuazlı Gazoz.
Beyoğlu
Üretim Yeri: İstanbul
Neil Kaan Hirst’in Galata Kulesi’nden esinlenerek tasarladığı özgün şişesinde, tatlandırıcı karıştırılmadan %100 pancar şekeriyle üretilen Ressam Doncho Donchev’in tarihi Çiçek Pasajı ve dünyanın su üzerine kurulan ilk ibadethanesi Kılıç Ali Paşa Camii’nden esinlenerek çizdiği ambalaj ile Beyoğlu Gazozu, severek tükettiğim gazlı içecekler arasında yer alıyor. 250 ml şişelerde limonlu, zencefilli ve klasik olmak üzere 3 farklı çeşidi bulunuyor. Klasik içeriğinde karışık (frambuaz, limon, lime) meyve aromaları barındırıyor.
Bodrum
Üretim Yeri: Muğla
Bor Gazozu
Üretim Yeri: Niğde
Bahçeli Bor Gazozu etiketi ile ile satılan, frambuazlı çeşidi ile başlayan tanışıklığımız pancar şekeri ve doğal frambuaz aroması ile perçinlenen Boz Gazozu ile birlikteliğimiz oldukça keyifli bir şekilde, aralıksız devam ediyor. Standarda yakın formlardaki şişesi bir yana, kapağı açar açmaz kokusunu alacağınız frambuaz çok ayrı bir keyif veriyor.
Bozdağ Gazozu
Üretim Yeri: Salihli
Çilekli
Çamlıca
Üretim Yeri: İstanbul
Çamlık Gazoz
Üretim Yeri: İstanbul
Kızılcahamam Çamlık Gazoz, 100% pancar şekeri kullanan gazozlar arasında yer almakta. Kendine has şişesi, doğala özdeş meyve aroması ve içimde öne çıkan ekşi-tatlı tadımı ile keyifli bir içime sahip Ankara gazozları arasında yerini almakta.
Çiriş Yudum
Üretim Yeri: Şanlıurfa
Dadya Datça Gazozu
Üretim Yeri: Muğla
Frambuaz aromalı gazoz. Üretici firmanın Beşkaza Fethiye Frambuazlı Gazoz’u olarak farklı üretimleri de bulunmakta. Şeker pancarı ile tatlandırılan gazozda ek olarak bölgedeki diğer gazozlarda da yaygın olarak tercih edilmiş olan bal ilavesi de mevcut.
Dört Mevsim Gazozu
Üretim Yeri: Akhisar
Frambuazlı ve sade çeşitleri bulunan gazoz diğer gazozlara benzer bir tatlara sahip. 100% gerçek şeker ibaresi ile satılan gazoz şişe olarak tipik 3 şişe tasarımı içerisinde yer alıyor.
Ediboğlu
Üretim Yeri: Hatay
Elvan
Üretim Yeri: Şanlıurfa
Frambuaz aroması, kıvamında içimi ile favori gazozlarım arasında yer alan Elvan Gazoz oldukça sade bir etiket ve şişe tasarımına sahip.
Ender
Üretim Yeri: İzmir
Fardağ
Üretim Yeri: Kütahya
Filiz
Üretim Yeri: Mardin
Fuar
Üretim Yeri: Samsun
Gençler
Üretim Yeri: Eskişehir
Gagoz
Üretim Yeri: İstanbul
Kendine has şişesi ve esprili etiketi ile raflarda yerini alan Gagoz, günlük koşturmaca içerisinde denk geldiğimde keyifle tükettiğim gazozlar arasında yer alsa da karışık meyve aromasının bir karakter oluşturamaması nedeniyle özellikle aradığım tatlardan biri değil maalesef.
İçindekiler: Doğal Kaynak Suyu, Şeker, Karbondioksit, Sitrik Asit, Karışık Meyve Aroma Vericiler, Koruyucu (E211)
Çaldağ Giresun Gazozu
Üretim Yeri: Giresun
Çaldağ etiketi altında, karışık meyve aromalı doğal mineralli gazoz olarak satılan Çaldağ Giresun Gazozu adını aldığı Giresun’da üretilmekte. 100% pancar şekeri ve doğal maden suyu ile üretilen gazoz favorilerim arasında yer alıyor.
Goca Marmaras Gazozu
Üretim Yeri: Muğla
Frambuaz aromalı, ballı gazoz. Gazoz içeriğinde şekere dair ayrıca bir açıklama mevcut değil. Firmanın Goca Moğla Gazozu adında farklı bölgelere odaklanmış gazozları da mevcut.
Goca Moğla Gazozu
Üretim Yeri: Muğla
Frambuaz aromalı, 100% şeker pancarı ile tatlandırılmış, ballı gazoz. Üreticinin Goca Marmaras Gazozu olarak bir diğer üretimi de mevcut.
Huzur Gazoz
Üretim Yeri: İzmir
Favori gazozlarımdam olan Huzur Gazoz, bir kaç yerli gazoz ile ortak bir şişe tasarımını tercih etmekte. Çilek ve portakal aromalarına sahip, sade çeşidi ile bulabileceğiniz gazoz ambalajında ek olarak belirttiği “fenilalin” ile dikkatimi çekmişti. Sanırım fenilalanin olarak düzeltmeleri uygun olacaktır.
Hünkar Gazoz
Üretim Yeri: İstanbul
Gördüğüm en görkemli ambalaj ve logoya sahip, bu görkemi küçük dokunuşlarla şişeye de taşımış bir marka Hünkar Gazoz. Şişe, kapak ve ambalaj üzerindeki tacın yanı sıra oldukça ağır bir şişeye sahip 250 ml’lik gazozlardan biri olan Hünkar 1962 yılından beri üretilmekte. Kadim gazozun sırrı başlığı ile paylaşılan içeriğinde 100% pancar şekeri ve içimde çok belirgin olmayan doğala özdeş frambuaz aroması bulunmakta.
İlham ve Meyko
Üretim Yeri: Ankara
Kayısı Kola
Üretim Yeri: Malatya
Limonlu, kayısılının yanında sadesi ile bildiğim Kayısı Kola 1971 yılından bu yana ortamlarda arada karşımıza çıkabilmekte. Söylenene göre eski zamanlarda oldukça karakteristik şişede servis edilen gazoz, zamanla daha sade, düz bir şişe içerisinde kendine yer etmiş.Mavi ve kırmızı dışında yeşil rengi tercih eden bir kaç gazoz markasından biri olan Kayısı Kola, glikoz şurubu ile tatlandırılmasından mıdır bilmem, gaz ve lezzet dengesine sanırım biraz müdahale etmek daha hoş bir etki yaratacaktır.
Kocataş
Üretim Yeri: İstanbul
Laçin Gazoz
Üretim Yeri: Eskişehir
Karışık meyve aromalı Laçin Gazoz, sade şişesi, doğal mineralli suya ilave edilen belirgin olmayan meyve aroması içeriği ile 1913 yılından bu yana üretilen en eski gazozlardan biri.
Madran Gazozu
Üretim Yeri: Antalya
Meltem Gazozu
Üretim Yeri: Ahududulu
Meyvalin
Üretim Yeri: Rize
Neşe Gazozu
Üretim Yeri: Adapazarı
Doğala özdeş frambuaz aroması, adı gibi neşeli şişesi ve ambalajının yanında içeriğinde bulundurduğu şeker şurupları ile diğer markalar arasındaki içerik ve sağlık rekabetinde gerilerde yer almakta. 1918 yılından beri üretilmekte olan gazoz ortalama bir tat/aroma aralığında yer almakta.
Niğde Gazozu
Üretim Yeri: Niğde
Frambuazlı çeşidi ile bir çok markette denk gelebileceğiniz şahane gazozlardan biri olan Niğde Gazozu hem dengeli tadı hem de büyük damlalar halinde gazoz kabarcıklarıyla bezeli şişesi ile oldukça keyifle tüketebileceğiniz gazlı içecekler arasında yer alıyor. İlk fırsatta, taze leblebi-gazoz keyfini 1960’lı yılların başından beri üretilmekte olan Niğde Gazozu‘nun frambuazlı aroması eşliğinde gerçekleştirmenizi öneririm.
İçindekiler: Su, Şeker, Karbondioksit, Frambuaz Aroması, Asitlik Düzenleyici (E330), Koruyucu (E211)
Özbağ Gazozu
Üretim Yeri: Kırşehir
Çilekli
Özkaynak Gazoz
Üretim Yeri: Tekirdağ
Karışık meyve aromalı Özkaynak Gazoz, standart şişe tasarımı üzerine küçük dokunuşlarla dokusal farklılıklar oluşturulmuş bir şişe tasarımına sahip. Bu küçük etkileri ambalajında görememek biraz üzücü. Asit/aroma dengesinde ibre biraz aromadan yana.
Portalin
Üretim Yeri: Gaziantep
Poyraz
Üretim Yeri: Tokat
Saki
Üretim Yeri: Bolu
Abant diyarından Saki, standart şişesi, doğal frambuaz aroması ile tadılası gazozlardan biri olarak listemde yerini alıyor.
Servet
Üretim Yeri: Aydın
Şifa
Üretim Yeri: Burdur
Topçam Çine Madran Gazozu
Üretim Yeri: Aydın
En hoş şişe tasarımına ve ambalaja sahip gazozlar arasında yer alan, doğal limon ve doğal muz aroması ile diğer gazozlardan farklılaşan Topçam Çine Madran Gazozu az ve dengeli bir karbondioksit oranına sahip. Aydın’ın Çine ilçesinde üretilen Çine Madran Gazozu doğal limon ve muz aromaları ile oldukça değişik bir aroma bütünlüğü olan dengeli gazozlar arasında yer alıyor.
Trakya
Üretim Yeri: Edirne
Tekir
Üretim Yeri: Kayseri
Ufuk Gazozu
Üretim Yeri: Ordu
Limonlu
Uludağ Gazozu
Üretim Yeri: Bursa
Özel Aroma
Urfa Gazoz
Üretim Yeri: Şanlıurfa
İçtiğim en değişik aromalı gazozlardan biri olan Urfa Gazoz, frambuazlı çeşidi ile sunulmakta. Kurumsal olarak yeşil rengi tercih eden gazoz markası standar şişesi ve sade logosu ile raflarda karşınıza çıkabilir. Tat konusunda net ifadelerde bulunamadığım, karakteristik ancak frambuaz nüanslarını gizleyen içeriği ile deneyip karar vermeniz gereken gazozlardan biri olarak listemde yer almakta.
Uzay
Üretim Yeri: Bolu
Zafer Gazoz
Üretim Yeri: Denizli
1934’ten beri ibaresi ile sunulan, en eski gazozlardan biri. Çilekli ve Bodrum Mandalinalı çeşitleri tadılmaya değer.
Zaman Gazozu
Üretim Yeri: Adana
Zaman Gazozu, 1940’larda kurulmuş, 50’li yıllarda Türkiye’de meyve konsantre fabrikaları olmadığı için her mevsimin taze meyvelerinden konsantre hazırlanarak mevsimine göre Portakal, Vişne, Elma, Mandalina aromalı gazozlar sunulmuş olsa da günümüzde karışık meyveli çeşidi ile bilinmekte. İlk dönemlerinde özgün şişesi ve zengin aroması günümüzde yerini rakiplerine benzer şişelerde sunulan, karbondioksit ve lezzet dengesini zayıf, yapay tatlandırıcı içeren bir gazlı içeceğe bırakmış durumda.
Gazoza Dair Son Notlar
Yukarıdaki fotoğrafları ve bilgileri denediğim her gazoz için ayrı ayrı güncellemeye devam edeceğim. Bu arada İzmirli Gazoz Koleksiyoncusunun şahane gazoz koleksiyonunu kesinlikle görmelisiniz. Ayrıca, gazoz ile ilgili yazılmış diğer içerikleri de okumanızı öneririz. Bunlardan bir kaçını aşağıda iletiyorum.