30 Kasım – 2 Aralık 2018 tarihleri arasında TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi tarafından düzenlenen Kentsel Arkeoloji Çalıştayı (Arkeolojinin Kente ve Kentliye Katkısı)’na katılma imkanı buldum. Etkinliğin ilk günü kayıt, açılış konuşmaları ve anahtar sunumlarla başladı. Özellikle Avrupa Kentlerinden Örnekler başlıklı oturumda Roma La Sapienza Üniversitesi’nden Prof. Dr. Luisa Migliorati ve Historic England’dan Sandy Kidd İtalya ve İngiltere özelinde gerçekleştirilen çalışmalara dair deneyim aktarımında bulundular. Öğleden sonrası ise Kurumsal Yapılanma ve Planlama İlişkisi, İstanbul’da Kentsel Arkeoloji ve Kurumlar gibi Türkiye’deki çalışmalardan kesitlere yer verildi. Etkinliğin web sayfasına kentselarkeoloji.org adresi üzerinden ulaşılabilir.
Kentsel Arkeoloji Çalıştayı
Kentsel Arkeoloji Çalıştayı, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi (Teknik Üniversite’nin 4 kurucu fakültesinden birisi), Taşkışla yerleşkesinde gerçekleştirildi. İçerisinde peyzaj mimarlığı, iç mimarlık, endüstri ürünleri tasarımı, şehir ve bölge planlama ve mimarlık bölümleri bulunan yerleşke Harbiye Mahallesi, Taşkışla Caddesi üzerinde yer almakta.
Paylaşılan etkinlik amaç ve kapsamı şöyle:
Kentin arkeolojisi, yalnızca kentte yapılan denetimli kazılar değil, bu kazılarda ve tarihi belgelerde çıkan bulguların, kent mekânına, kentin ve kentlinin belleğine ve hatta gündelik yaşantısına katılmasıdır. Yakın zamanda yaşanan son derece hızlı kentsel dönüşümlerin ve mimarlık alanından gündeme getirilen tabula rasa söylemlerinin kent belleğinde yarattığı tahribat karşısında, kentin arkeolojisinin önemi artan bir gündem haline getirilmesi acil bir ihtiyaçtır. Modern kent ve kent insanının giderek düzleştirilen zaman algısının ve belleğinin yeniden açılarak zenginleştirilmesinin ancak bu yolla, tarihi ve arkeolojik bulguların araştırılması ve tüm kamuya sergilenmesi ile mümkün olacağına inanıyoruz.
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi ve TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubeleri ortaklaşarak bir Kentsel Arkeoloji Çalıştay’ları dizisi başlatmaktadır. Bu çalıştayların amacı, “kentsel arkeoloji” nin kent içinde yapılan denetimli kazıların ötesinde, kentin tarihsel gelişimini anlamaya çalışan, arkeolojik varlığın nasıl korunacağına, nasıl sergileneceğine, kent mekânına ve planlamasına nasıl katılacağına odaklanan bir alan olarak gelişiminin sağlanmasıdır. Çalıştayda üç disiplinin de katılımı ile kentin arkeolojisinin nasıl ele alınacağı üzerinde ortaklaşan bir dil oluşturulması hedeflenmektedir.Kentsel Arkeoloji, Amaç ve Kapsam
Çalıştay Süreci
30 Kasım 2018, Cuma günü İTÜ 109 numaralı salonda başlayan etkinliğin açılış konuşmaları İstanbul Teknik Üniversitesi adına Prof. Dr. Zeynep Kuban, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Şubesi adına Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sinan Omacan, TMMOB Şehir Plancıları Odası adına Tayfun Kahraman ve Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi adına Şube Başkanı Yiğit Ozar tarafından gerçekleştirildi. Bu konuşmalar içerisinde, sıklıkla çalıştayın beklenenden fazla ilgi çekmiş olmasına değinildi.
Çalıştayın 2. günü olan 1 Aralık 2018’de Galata, Sultanahmet, Yenikapı, Saraçhane Arkeoloji Parkı, Dragos Kazı Alanı, Aspar Sarnıcı, Beşiktaş Metro Kazıları ve Myrelaion Rotundası’ndaki saha çalışmalarıyla kentsel arkeolojiyi yerinde deneyimleme imkanına sahip olduk. Şehir Plancıları, Arkeologlar ve Mimarlar’ın bir arada ve birbirleriyle doğrudan ilişkili bakış açıları geliştirebilmeleri üzerine teorik ve pratik paylaşımların yer aldığı bu süreçte gruplar sahalarda kentsel arkeoloji bağlamında sorun olarak değerlendirilen durumlara kent politikaları çerçevesinde çözümler üretilmeye çalışıldı.
Yenikapı kazıları özellikle takip ettiğim ve üzerine bir kaç yazı yayınladığım bir alandı. Çalıştay sayesinde de doğrudan bu alana ve alanın geleceğine dair bilgiler edinmiş oldum. Alan gezisinin ardından saha çalışmalarını sonuçlandırmak üzere gruplar bir araya geldiler. İki gün boyunca konu edinilen kentsel arkeolojiyi, kentlinin arkeolojiyle ilişkisini, arkeolojinin kentteki okunabilirliği, kentsel arkeolojinin bütün olarak ele alınması gibi konuları tartışma ve tespit edilen sorunlara çözüm getirme amacı olan grup çalışmalarının sonuçları ise çalıştayın 3. günü sunumlarla tüm grupların değerlendirilmesine sunuldu. Sunum aşamasına dahil olmasam da 2. gün öğleden sonrasında çalışmalar hakkında pek çok bilgi edindim. İlerleyen zaman içerisinde bu bilgiler ışığında pek çok içerik yayınlayacağım.
Çalışmaların yürütüldüğü sahalar ise şöyle:
- Beşiktaş Metro Kazısı
- Galata
- Dragos
- Sultanahmet
- Aspar Sarnıcı
- Myrelaion Rotundası
- Yenikapı
- Saraçhane Arkeoloji Parkı ve Çevresi
Etkinliğin düzenlenmesi ve yürütülmesinde katkı sağlayan kurullar şöyle:
Danışma Kurulu
- Prof.Dr.Ahmet Yaraş, Trakya Üniversitesi Arkeoloji Bölümü
- Aksel Tibet, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü
- Doç. Dr. A. Güliz Bilgin Altınöz, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi
- Dr. Ayşegül Altınörs Çırak, Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
- Prof.Dr. Emel Göksu, Dokuz Eylül Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
- Gülbahar Baran Çelik, Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi
- Gökhan Bilgihan, Şehir Plancısı
- Prof.Dr. İclal Dinçer, Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
- Dr. Senem Doyduk, Sakarya Üniversitesi Mimarlık Bölümü
Düzenleme Kurulu
- Emre Torbaoğlu, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
- H. Sinan Omacan, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
- Doç.Dr. Pelin Pınar Giritlioğlu, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi
- Semih Ertürk, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi
- Dr. İlknur Türkoğlu, Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi
- Yiğit Ozar, Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi
- Prof.Dr. Zeynep Kuban, Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi
Yürütme Kurulu
- Arzu Kurun, Mimar
- Aysel Durgun, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
- Prof.Dr. Asuman Türkün, YTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
- Ayşe Ercan, Columbia Üniversitesi Sanat Tarihi ve Arkeoloji Bölümü Doktora Programı
- Bedel Emre, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Yer Sistem Bilimi Doktora Programı
- Doç.Dr. Berna Dıkçınar Sel, YTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
- Dr. Bilge Ar, İTÜ Mimarlık Tarihi
- Cem Kozar, Yüksek Mimar
- Dicle Kaya, İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Doktora Programı
- Didem Teksöz, Yüksek Mimar
- Esin Köymen, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
- Dr. Hatice Kurşuncu, Şehir Plancı – Bağımsız araştırmacı
- H.Kübra Gür, MSGSÜ Arkeoloji Bölümü Doktora Programı
- Maya Başdal, RIBA Part 1, Oxford Brookes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, 2014
- Dr. Müge Savrum Kortanoğlu, Dumlupınar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü
- Oktay Kargül, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi
- Tuğba Ağcabay, Yüksek Mimar