Yürüyüşlerde özellik kaçındığım bir kaç konu var ve en öncelikli olan da araç yolları elbette. Yürümesi keyifsiz olduğu kadar özellikle sakin yollarda dikkatsiz sürücüler de ayrı bir tehlike haline gelmekteler. Diğer yandan, Riva-Alibahadır-Akbaba-Beykoz gibi özellikle yoğun araç akışının olduğu yollar çile haline gelebilmekte. İnsanlardan ziyade otomobillerin refahı için hareket edildiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Aynı durum bisiklet kullanımı için de geçerli. Motorsiklet sürücülerinin kural tanımamazlıkları, otomobil sürücülerinin yolu tekellerine almaları, çoğu bisikletlinin de yine kuralları hiçe sayması, yayaların dikkatsizliği derken bir noktadan bir başka noktaya gidebilmek çok ayrı bir meziyet ve sakinlik gerektirmeye başlıyor. Bu sebeble, mümkün olduğu kadar patikalarda ilerlemeyi tercih ediyorum. Engebeli yapısı, sadece oradan geçmiş olanların ayak izlerinden oluşan (insanlar, hayvanlar, su akıntılarının izleri gibi), tekerlekli araçların (dağ bisikleti gibi araçlar haricinde) hareketlerinin sınırlı olduğu yollar yürüyüşün en keyifli süreçlerini barındırıyorlar. Şimdiye kadar yürüdüğüm rotalar içerisinde de istisnasız en keyif aldığım patikaların Karia Yolu‘nda olduğunu söyleyebilirim.

İşaretli Patikalar

Patika Nedir?

Yazının girişinde de belirttiğim üzere patika, oldukça engebeli olan, ayak izleri (hayvanların, insanların vb.) sonucunda ortaya çıkmış, tekerlekli araçların hareketinin oldukça sınırlı olduğu dar yol olarak ifade edilebilir¹. Patikalar çığır, keçi yolu ve yolak şeklinde de adlandırılmaktadır. Çoğunlukla bir hedef doğrultusunda (yuva, su kaynağı, beslenme alanları vb.) ortaya çıkarlar. Doğa yürüyüşleri çoğunlukla patikalardan oluşur. Ayrıca rotalar oluşturulurken patikalar seyir teras noktalarıyla birleştirilir.

İşaretli Patikalar

Patikaların oluşmasında önemli olan yolun kısalığı değil, kolaylığıdır. Örneğin, yukarıdaki görsellerde farklı rotalardaki patikalardan örnekler görebilirsiniz. Bu patikalar tırmanış içerisinde düz değil sürekli bir sağa bir sola giderek yolu uzatmakta ancak çıkışı kolaylaştırmaktadırlar. Kestirmeden gitmek istediğinizde ise oldukça dar, engebeli alanlardan geçmeniz gerekir ki bu da özellikle su kaynağına, beslenme alanına ulaşmak isteyen hayvanlar için ayrıca risk demektir.

David Le Breton, Yürümeye Övgü‘de patikayı şöyle nitelendirir²:

Patika hatta yol yere kazınmış bir bellektir, sayısız yürüyüşçünün toprağın damarlarında bıraktıkları iz, zaman içinde, yerlerle haşır neşir olmuş, manzara içinde bir tür güçlü kuşaklar dayanışması oluşturmuştur. Yürüyüşçülerin imzaları orada birbirine karışmıştır. (…) Toprak yollarda yürümek görünmez ama gerçek zımni anlaşma içinde öteki yürüyüşçülere ayak uydurma sonucunu getirir. Yol, geçen insanların kayıtsızlığından rahatsız olan bitki ya da maden dünyasının içinde bir toprak izidir. Çok kısa bir süre içinde sayısız adımın bastığı toprak bir insanlık damgasıdır. Toprağa basan ayak, önüne çıkan her şeyi acımasızca ezen ve geçtiği yerde yaza izi bırakan araba lastiği gibi saldırgan değildir. Hayvanların bıraktıkları izler neredeyse fark edilmez. (…) Bir toprak yolun, bir patikanın yaşam derinliği vardır, dokunulabilir bir insanlığı ya da hayvanlığı yoğunlaştırırlar: insanların, atların, ineklerin vb ayak izleri; yağmur birikintileri, kar halıları, yüksek otlar, ısırganlar vb.David Le Breton, Yürümeye Övgü

Patikalar bu anlamda farklı kurallara tabidir. Mesela patikalar üzerine çadır kurulmaz, civardaki yabani hayvanları patikalardaki izlere bakarak tahmin edebilirsiniz. Çoğu durumda patikalar ana yollar için de zemin olarak kullanılabilmektedir. Bu nedenle patikalara şehir sınırları içerisinde³ de rastlanmaktadır.

Kent Patikaları

Bu anlamda, tarih boyunca patikaların medeniyetler arasındaki ilişkileri de tanımladığını söylemek mümkündür⁴. Örneğin, Antik Roma Yolları temelinde orduların, kervanların izleri patikaları başka biçimlere sokmuşlar, farklı kelimelerle (bkz. Sultanlar Yolu) ilişkilendirmişlerdir. Bu nedenlerdir ki Roma, bir “yol imparatorluğu” olarak (bkz. Milion Taşı) da nitelendirilmiştir.

Kaynakça ^nedir?

1. Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük, Patika, tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=PAT%C4%B0KA ^{Son Erişim: 18.07.2018}
2. Le Breton, D., & Yerguz, İ. (2003). Yürümeye övgü. İstanbul: Sel Yayıncılık.
3. Mekanda Adalet Derneği, beyond.istanbul, Patika: Kent Belleğinin İzini Sürmek, beyond.istanbul/patika-kent-belle%C4%9Finin-i%CC%87zini-s%C3%BCrmek-a36a41d596fc ^{Son Erişim: 18.07.2018}
4. Ali Eren Demir, Patika Yolların İtaatsizliği, http://noktahaberyorum.com/patika-yollarin-itaatsizligi.html ^{Son Erişim: 18.07.2018}