Artan besin ve ekoloji farkındalığı, paylaşılan bilgi ve beceriler sayesinde permakültür tasarım anlayışını benimseyen çiftliklerin sayısında da artış gözlemleniyor. Ekolojik pazarlardan, permakültür tasarımı eğitimlerine yeni insanlarla tanışmak ve bilgi alışverişi sağlamak da bu çiftlikler sayesinde teoriden pratiğe doğru bir dönüşüme uğrayabiliyor. Çiftliklerin bir çoğuna hem TaTuTa projesi Ev Sahipleri sayfası üzerinden veya çiftliklerinin sahip oldukları web sayfaları ve sosyal medya hesapları üzerinden ulaşabilirsiniz. Çiftliklerin bir çoğu belirli bir dönem için gönüllü kabul etmekteler. Böylelikle tasarım sürecine dahil olmak ve süreç hakkında bilgi edinmek mümkün. Diğer yandan yine çiftliklerle iletişime geçerek çiftlik ürünlerinden de sipariş verebilirsiniz.
Permakültür Çiftliği
Permakültür, doğanın taviz vermeden korunması amacını güden sürdürülebilir tasarım sistemlerini amaçlar.
TaTuTa‘da kayıtlı, özellikle Kocaeli, Sakarya, Yalova, Bilecik, Bursa, Çanakkale, İzmir, Muğla ve Antalya gibi kıyı bölgelerinde yoğunluk gösteren, permakültür tasarım prensiplerini benimsemiş 12 çiftlik bulunuyor. Sisteme kayıtlı olmayan Belentepe, Kızıltepe, Permakamp, Zentinliboğaz ile birlikte toplamda 16 permakültür çiftliği Türkiye’de yer alıyor. Bu çiftliklere aşağıda ayrıca yer vereceğim. (Eğer çiftliklerle ilgili eksiğim varsa yorum belirtirseniz memnuniyetle listeye dahil ederim.) Şimdilik permakültür ve çiftlik ilişkisi üzerinden devam edelim. Kaynak olması açısından, bu çiftliklerin permakültür tasarımı sayesinde diğer çiftliklerden ayrıştığı noktalara ve ne gibi avantajlar elde ettiklerine bakalım.
Permakültür, temelde insanların ihtiyaçlarına cevap vermek için kısa vadede çözüm niteliği taşıyan, ancak uzun vadede sorunlar yumağı olan endüstrileşmiş üretim biçimlerine karşıt olarak doğayı besleyip onarmanın mümkün olduğu bir davranışlar bütünü sunmaktadır. Bu anlamda, permakültür için insan yerleşimlerini sürdürülebilir kılan bir tasarım anlayışı olarak ifade edilebilir. Bu yerleşim alanları için sadece kırsal şartı söz konusu değildir. Şehrin ana caddeleri, sokakları, iş yerleri arasında olabileceği gibi ortak açık alanlar da permakültür uygulamaları için değerlendirilebilir.
Permakültürün doğal sistemlere yaklaşımı şu ahlaki ilkeler çerçevesinde açıklanabilir:
- Çoğu türün hala dengede olduğu, elde kalmış doğal yaşam alanlarının tahrip edilmesine karşı mücadele bir zorunluluktur,
- Zarar görmüş, tahrip edilmiş doğal sistemlerin direnç gösterebilir güce kavuşması için rehabilitasyon çalışması uygulanmalıdır,
- Varlığın devam ettirilebilmesine imkan sağlayacak asgari büyüklükte arazi üzerinde sistemleri oluşturulmalıdır,
- Nadir veya tehlike altındaki türler için bitki ve hayvanların sığınacağı alanlar oluşturulmalıdır.
Bu çerçevede, permakültür uygulama alanları olarak şu öneriler getirilebilir:
- Kuraklıkla mücadele,
- Doğanın korunması,
- Korunan alanların planlanması,
- Kuraklıkla mücadele,
- Dezavantajlı coğrafyalarda geçimlik çeşitliliğin sağlanması,
- Terk edilmiş ve kötü durumda olan arazilerin rehabilitasyonu,
- Mevcut tarımsal alanların ve işletmelerin dönüştürülmesi,
- Mevcut yerleşimlerin dönüştürülmesi, yeni yerleşimlerin tasarlanması ve kentsel permakültür uygulamaları…
Permakültür çiftlikleri bu anlamda mevcut alanların rehabilitasyonu ve dönüşümü içerisinde rol almaktadır. Permakültür tasarımı ilkelerine bağlı olarak elde edilen bilgi ve deneyimlerin yanı sıra üretim ve ihtiyaç fazlalığının da paylaşımını da sağlamaktalar.
Facebook paylaşımı üzerinden Emre’nin konuya dair bildirimini (27 Nisan 2017) de eklemek istiyorum.
Temelinde biomimicry (Doğan’ın işleyişini taklit var) 1) landscape de iç içe girmiş yüksek ürün ve hayvan çeşitliliği 2) bu çeşitliliğin ekolojik döngüyü taklit edecek biçimde karşılıklı bağlılığının tesisi var (zor olan bu tabi) bir sonraki ! Yüzyıl’ın tarım biçimi başladı…
Doğanın taviz vermeden korunması amacını güden permakültür, bu amacın gerçekleştirilebilmesi için doğa dostu yaşam birlikteliğini vurgular. Bu amaçla faydalı tasarımlar yapmak ve bunları hayata geçirmek için gerekli görülen eğitim ve becerilerin geliştirilmesi gerekir. Eğitim başta olmak üzere toplumsal faaliyet alanlarına kolaylıkla entegre edilebilecek bu tasarım anlayışı kent sınırları dışına çıkıldığında ve geniş araziler göz önünde bulundurulduğunda yaşamsal faaliyet alanlarına ve bu alanlar etrafındaki tarım faaliyetlerine odaklanır. Tüm bu süreçler üzerine öğrenilen tasarım anlayışıyla birlikte yeniden düşünülmeli ve köklü bir rehabilitasyon gerçekleştirilmelidir.
Gıdanın yaşam alanı ve etrafından elde edilebilmesini sürdürülebilir bir şekilde mümkün kılan tasarımlar sayesinde yerkürenin pek çok yerinde söz konusu olan baskı altındaki doğal sistemlerin yenilenmesi sağlanabilir. Böylelikle hem var olan kullanılan alanları iyileştirebilir hem de tarımsal alanların çoğundan çekilerek, el değmemiş alanlar üzerindeki tehditleri ortadan kaldırarak doğal sistemin güçlenmesi mümkün hale gelir.
Bir Permakültür Çiftliği Kurmaya Nasıl Başlanır?
Permakültür Tasarımı‘nın iki temel esas göz önünde bulundurulmalıdır.
- Tasarım bütün iklimsel ve kültürel koşullarda geçerli olabilmelidir.
- Tasarım farklı iklim ve koşullarda değişiklik barındırabilecek pratik uygulamalar barındırmalıdır
Bu esaslar üzerinden gereksinimlere ve olanaklara bağlı olarak bağıntılı yerleştirme, çok çeşitlilik, çok işlevsellik, enerjinin planlanmasına geçilerek süreç detaylandırılır. Kenar düzenlemelerinden eğime, mıntıka ve dilimlerin planlanmasından iş gücünün yönetimine uzun süreli bir çalışmayla sürekli yeni edinimler ve bilgi alışverişleriyle çiftlik için en iyi tasarım sağlanmaya çalışılmalıdır. TaTuTa çiftlik ziyaretleri içerisinde, parmakültür çiftlikleriyle ilgili ayrıca geçirdikleri süreçlere ve kazandıkları deneyimlere değineceğim.
Türkiye’deki Permakültür Çiftlikleri
Yukarıdaki esaslara göre hareket eden çiftlikleri aşağıda (a-z) listeliyorum. Eksiklik varsa yorum olarak iletebilirsiniz. Çiftliklerle ilgili detayları çiftlik ziyaretleri altında paylaşacağım.
- Ahlatdede
- Ali Kışlak Orman
- Bayramiç, Yeniköy
- Belentepe Çiftliği
- Bostancık
- Chevrel Traher Çiftliği
- Codron Ailesi Çiftliği
- Flora Akdeniz Bahçesi
- Kır Çocukları, Tahtacıörencik
- Kızıltepe Permakültür Çiftliği
- Marmariç Permakültür
- Ormanya Gıda Ormanı Projesi
- Permakamp, Beykoz
- Bilecik Zeytinlibogaz Permakültür Çiftliği