Görüntü ve davranış olarak oldukça dikkat çeken bir böcek olan Çam Kese Böceği genellikle çam ormanlarında oluşturdukları uzun sıralarla ve çam dallarındaki keselerle fark edilirler. Şubat ayı sonrasında özellikle çam ormanlarında yoğun olarak görülen, çam ağaçlarının yoğun olduğu yürüyüş rotalarında ilerlerken bu böceklere oluşturdukları alerjik etkiler nedeniyle dikkat edilmelidir.

Peki bu böcekler hakkında bilmemiz gerekenler diğer bilgiler nelerdir?

Çam Kese Böceği (Thaumetopoea pityocampa Schiff)

Thaumetopoeidae familyasından pul kanatlı böcek türü. Özellikle Akdeniz, Ege ve Marmara bölgesi çam ormanlarında bulunur. Yöresel olarak ağu böce gibi isimlerle de anılır (tşk. Alkan). Aslında bir kelebek türüdür. Etkileri nedeniyle orman zararlısı olarak nitelendirilmektedirler. Üzerlerinde bulundukları ağaçları öldürmeseler de üst üste bir kaç yıl bu böceğin etkilerine maruz kalan (yaprak ve öz su kaybı) ağaçların boy büyümesi gerilemekte ve hacim kaybı gözlemlenmektedir. Ayrıca zayıf düşen ağaç başta kabuk böcekleri olmak üzere diğer zararlıların saldırısına açık hale gelir. Bu nedenle çam kese böceği ile ilgili mücadele yöntemleri uygulanmaktadır. Mücadele konusunda pek çok yöntem uygulanmış ^{1 2 3} ve olumlu sonuca ulaşılmıştır.

Tırtıl yaşamsal olarak iki dönemde etki gösterir.

İlk dönem, ilk soğukların başladığı dönemle ilişkilidir. Yumurtadan çıkışları ile birlikte kışlık keselerini örmeye başladıkları Ekim-Şubat dönemidir. Bu dönem üçüncü deri değiştirme evresine kadar sürer.

İkinci dönemde ise üçüncü deri değişiminden itibaren krizalitleşme için toprağa inmeye başlarlar. Isı 6°C’nin altında seyrettiğinde yuvalarından çıkmazlar. Bu dönem­de kışlık keselerini ağızlarından salgıladıkları ipeğimsi ve parlak bir madde ile devamlı takviye ederler. Kese zamanla parlaklığını kaybedip matlaşır.

Çam Kese Böceği genellikle geceleri (havanın kapalı olması durumunda gündüzleri de) beslenirler.

Pupa Evresi

Bu evrede toprağa inen tırtıllar kendilerine kestane renginde oval birer koza örerler. 4 ay devam eden krizalit dönemi sonunda (Eylül ayında) ergin hale ulaşır ve topraktan çıkarlar.

Üreme

Ağustos sonu-Eylül başı gibi kelebekler kozayı delerek topraktan çıkarlar.

Dişi kelebek yumurtlamaya hazır durumdadır. Çiftleştikten hemen sonra erkek kelebek ölür. Dişi kelebek çiftleştikten sonra bir gün içerisinde yumurta koçanını hazırlar ve ardından ölür.

Mücadele

Toprak altındaki krizalitler 4 yıl toprak altında kalabilirler. Krizalitlerin tamamı aynı sene ergin hale gelmediği ve topraktan çıkmadığı için mücadele yöntemlerinde dört yıllık periyotlar takip edilir.

Peki bu böcek ile ilgili nelere dikkat etmemiz gerekir?

Alerjik Etkiler

Şubat-Mart aylarında çam ağalarının yoğun olduğu alanlarda toprağa inen çam kese böceği larva döneminde ve temas halinde kılları üzerinden alerji geliştirme potansiyeli oluşturmaktadır. El ile temas durumunda kurdeşen (ürtiker) şeklinde temas dermatiti (egzama) oluştuğu gözlenmektedir ^{4 5}.

Skin Reactions to Pine Processionary Caterpillar

Temas dışında rüzgar ve hava yolu ile ciltle temas etmesi mümkündür. Bu nedenle çam kese böceğinin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde yer alan Likya Yolu, Karia Yolu gibi rotalar ve İstanbul Adaları gibi yerlerde ağaç altında ve civarında hareket ederken dikkat edilmelidir.

Kaynakça ^nedir?

1. Çam Kese Böceği (Thaumetopoeo pityocampa Shiff) ile Biyolojik Mücadele, Mehmet Ali ONARAN, Mustafa KATI, BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 12(2) 21-27 (2010)
2. Çam Kese Böcekleri İle Biyolojik Mücadele Ediyoruz, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
3. Çam Kese Böceğinin Kızılçam Büyümesi Üzerine Etkileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü
4. Çam Kese Böceği, ağaçlar.net
5. Orman ve Ağaçlandırma Sahalarında Zarar Yapan Önemli Böcekler ve Mantarlar, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü
6. Prof. Dr. Yonca Tabak, Tırtıl Alerjisi
7. Çam kese böceği hastanelik etti