İstanbul’da doğmuş, büyümüş olmama karşın istisnai bir durum dışında Marmara sularında (Prens Adaları da dahil elbette) yüzmüş değilim. Bu duruma dair kendimce pek çok nedenim var elbette. İlerleyen zaman içerisinde de yine istisnai durumlar dışında bu durumun değişeceğini de pek sanmıyorum. Diğer yandan Haliç ve İstanbul‘un Karadeniz’e bakan kıyılarına da hep bir hayranlık beslemekteyim.
Boğaz denilen bu mevkinin güzelliğini ancak görenler bilir. Görmeyenler bilmeli ki onun güzelliği ile insanın kalbine ferahlık gelir. Mesela feyiz ve bolluk veren Hazret-i Allah’ın kudretiyle Karadeniz dalgalarının vurmasından bir dağ yarılıp denizden, Nil’den güçlü Tuna’dan ziyade bir nehir ayrılır. Yer yer genişleyip, daralarak şiddetle akar.Tursun Bey, Târih-i Ebü’l Feth
Bu hayranlığa istinaden de planlarım arasında bisikletimi yanımda taşıyabileceğim bir kaç günlük turlar (kayaking) dönüp durmakta. Bu beceri ve güven düzeyine daha sahip olmamam nedeniyle şimdilik konuyu askıda tutuyorum.
İstanbul’un her yokuşu denize iner. Bir yaz şehri olan İstanbul, kıştan kurtulur kurtulmaz deniz kenarları insanla, sandalla dolar.Sait Faik, Çalınmış bir şehirdir İstanbul
Ancak, çok uzak olmayan bir zamanda cycling-kayaking-trekking barındıran bir tur rotası paylaşacağımdan emin olabilirsiniz. Peki, nedir bu kayak? Neden bu kadar etkileyici?
Kayak Nedir?
Öncelikle sıklıkla söz konusu olan bir karışıklığı açıklığa kavuşturmakta fayda var; konumuz kano (canoe) değil, kayak. Benim ağırlıkla üzerinde duracağım touring kayak, sea kayak, ocean kayak gibi tipler arasından touring kayak olarak da geçen deniz kayağı (sea kayak) olacak.
Kayaklar, günümüzden 4.000 yıl kadar önce Alaska, Kanada’nın kuzeyi ve Grönland’ın güneybatısında yaşayan Aleut ve Inuit halkları tarafından avlanma ve ulaşım ihtiyaçlarına yönelik olarak geliştirilmiştir.
Deniz kayağı (sea kayak) kanolardan farklı olarak orta bölümünde cockpit adı verilen kürek çeken kişinin (kayaker) ya da kişilerin (tek kişilik/single ve çift kişilik/double olarak) oturabileceği bir alana (foam seat, backrest pad ve deck) sahiptir. Bu alan kayakçının/kürekçinin içine bacaklarını sokup dizleriyle kendini sabitleyebilmesini (knee braces / thigh pad) ve varsa pedalları kontrol edebilmesine (rudder kontrolü için sağ ve sol foot pedal) imkan sağlamaktadır.
Kayaklar fiberglass, plastik, ahşap gibi malzemelerle üretilirler. Ağırlıkları da kullanılan malzemeye göre farklılıklar gösterebilmekte. Elbette ağırlık konusuna kullanılan küreğin de imal edildiği malzemeyi dahil etmek uygun olacaktır.
Kayakçı kayağın iç bölümüne su girmesini önlemek amacıyla vücuduna serpinti eteği adı verilen bir malzeme giyer ve malzemenin eteklerini (spray skirt) ön bölümündeki tutma alanı dışta kalacak şekilde kapak vazifesi görecek şekilde kayağa geçirir. Bu sayede hem kayağın içine su girmesi önlenmiş hem de vücudun alt bölümü sudan korunmuş olmaktadır. Böylelikle kayak devrilse dahi etek açılmadığı sürece kayağın içine su dolmayacaktır. Genel olarak kayakçı kayağın dengesini/hareketini gövdesi ile idare eder.
Kayakçının yanı sıra yine kayak yapısı içerisinde su geçirmez kapakları bulunan bagajlar (rubber hatch) bulunmaktadır. Bu bagajlardan küçük olan hemen cockpit sırt tarafında güncelik ihtiyaçlar/hızlı erişim duyulan malzemeler için kullanılmaktadır. Diğer iki bagaj ise daha büyüktür ve kayağın ön/arka bölümlerinde yer alırlar. Uzun süreli seyahatlerde bu bagajlar kullanılmaktadır. Bagajların yanı sıra yine cockpit alanında sıkıştırma alanları (holder) ve kayak üzerinde sabitleme alanları (bungee straps ve shock cord deck lines / rigging) yer almaktadır.
Kano İle Kayak Arasındaki Farklılıklar
Yazının başında da belirttiğim gibi kano ile kayağın Türkçe kullanımında bir karışıklık söz konusu. Kano/canoe/canoeing ile kayak/kayaking arasındaki farklılığa kısaca değinmek gerekirse, kayak kayakçıyla bedensel olarak bütünleşen (etek ve diz kontrolü) üstü kapalı ve su almayan bir tasarıma sahiptir.
Kanonun ise üst bölümü açıktır ve kürekçi ile kano arasında yapısal bir ilişki mevcut değildir. Kanolar pek çok farklı tasarıma sahiptirler. Ancak genel bağlamda az önce belirttiğim gibi bu tasarımlarda kürekçi ile birlikte hareket etme amacı güdülmemektedir. Yukarıdaki örnek görsel tasarım farklılıklarını net bir şekilde yansıtmaktadır.
Kaynakça nedir?
- Andrew M. Wilson, The Aleut Kayak: How Aleut Technology Shaped History (2015), University of Washington Tacoma UW Tacoma Digital Commons Son Erişim: 13.07.2018
- Harvey Golden’s Magnificent Kayak Surveys Son Erişim: 13.07.2018